In veel gesprekken wordt er niet actief geluisterd. Er wordt gewacht op een mogelijkheid om zelf aan het woord te zijn. Luisteren is overigens niet hetzelfde als horen. Je kunt een uitstekend gehoor hebben en toch niet vaardig zijn in luisteren. Het goede nieuws is dat je kunt leren om een betere luisteraar te worden. Het zal je leven positief beïnvloeden. Je wordt er namelijk een betere partner, vriend(in), collega of ouder van.
Interesse in de ander?
Veel mensen leven in hun hoofd. De hele dag door van alles denken veroorzaakt een hoop drukte en ruis. Er kan dan een tekort aan aandacht en concentratie zijn om actief deel te nemen aan een gesprek. Actief luisteren gaat over de bereidheid om echt te willen weten wat de ander bezighoudt, vanuit een gedeelde interesse in bijvoorbeeld sport, studie of werk. Belangrijk is om het vertelde verhaal vervolgens samen te vatten. Als steun voor je geheugen, maar ook soms hardop om te checken of je het goed begrepen hebt. Daarna komt de volgende fase, namelijk het doorvragen. Het doorvragen geeft aan dat het onderwerp je aanspreekt of dat je een verdieping wilt aanbrengen in het gesprek. Bij een volgende ontmoeting kan je het vertelde voortzetten of als aanknopingspunt nemen. De ander voelt zich gehoord en gezien, het vertrouwen in het contact groeit verder. Als geheugensteuntje kan je de afkorting LSD (geestverruimend op een andere wijze) hanteren. Dit staat voor Luisteren, Samenvatten en Doorvragen.
Erbij willen horen
Investeren in contacten is, naast het individuele genot, ook belangrijk voor het gevoel van ergens bij horen. Gemeenschapszin dus. Je gewaardeerd en gerespecteerd voelen door de mensen om je heen. Verschillen in opvatting tussen mensen kunnen kleiner worden door vanuit belangstelling het gesprek met elkaar aan te gaan. Luisteren houdt op als het (ver)oordelen begint. Het is een uitdaging om voor jezelf na te gaan of het nodig is dat je de ander overtuigt van jouw zogenaamde juiste visie. Mogen ze ook naast elkaar bestaan?
Inzet wordt beloond
In mijn diverse banen in de hulpverlening heb ik altijd mijn best gedaan om zo prettig mogelijk samen te werken met collega’s. Om doelen te bereiken is een goede communicatie van groot belang. Natuurlijk moeten er soms wel wat pittige hobbels genomen worden. Wat te denken van een voortdurend klagende collega? Altijd wat aan te merken op de organisatie en steeds maar verzuchten dat het wel erg hard werken is. Het loopt inderdaad niet altijd op rolletjes. Steeds maar het negatieve opnoemen is dodelijk voor een gezonde werksfeer. Reacties n.a.v. haar gedrag door mij en andere teamleden hadden niet het gewenste effect. Het grotendeels negeren maakte dat het uiteindelijk vrijwel ophield. Er kwam bij haar en de rest van het team meer ruimte voor samenwerking. De lucht klaarde aanzienlijk op.
Afgestemd?
Luisteren gaat niet goed lukken als de ander niet of onvoldoende geïnteresseerd is in je onderwerp. Let dus op de signalen die de ander uitzendt en je eigen gevoel daarbij. Wat kan je doen bij de volgende aandachtspunten?
Mensen die je verhaal meteen overnemen
Zeg dat je ook graag hun verhaal wilt horen, nadat je die van jou verteld hebt.
Mensen die je steeds onderbreken
Kijk of de onderbreking relevant genoeg is om even op in te gaan en vervolg rustig je verhaal.
Mensen die aanvallend reageren
Blijf diplomatisch en stel een paar vragen om erachter te komen waar hun houding vandaan komt.
Mensen die geen vragen stellen
Voel of er ruimte genoeg is om je verhaal te vervolgen.
Mensen die jou door een zwarte bril bekijken
Bij sommige mensen kan je geen goed doen. Het maakt dus niet uit wat je zegt. Bewuste of onbewuste vooroordelen spelen een rol. Onderzoek wat hieraan ten grondslag ligt. Soms kan er een positievere houding ontstaan, soms ook niet. Blijf bij jezelf en laat dit contact los als je merkt dat praten niet helpt.
Mensen die geen interesse hebben
Je kunt mensen niet dwingen belangstelling te hebben voor jouw verhaal. Steek dan geen energie in deze personen en richt je op diegenen met wie je je verhaal wél kan delen.
Iedere stap is er één
Luisteren is een zeer intensief proces. Concentreer je op het vergroten van je eigen luistervaardigheid en wees blij met de vorderingen die je maakt, ook al zijn ze soms nog zo klein. De Dalai Lama zegt hierover: ‘Als je praat, herhaal je vaak wat je al weet. Als je luistert, leer je vaak iets nieuws.’ Een rake uitspraak, helemaal in het licht van alles wat er gebeurt rondom de wereldwijde beweging Black Lives Matter. Verbinding kan alleen plaats vinden door echt naar elkaar te luisteren. Ondanks de verschillen in denken en leefwijzen toch steeds weer het gesprek aangaan om elkaar beter te leren kennen en waarderen, om overeenkomsten te ontdekken en om verschillen te respecteren.