Welke bril heb jij op? Kijk je voornamelijk positief of negatief naar jezelf? Bij mij komen als vanzelf flarden van het net uitgekomen boek Hartritme van Bart Chabot naar boven. Ik heb het in één adem uitgelezen. Een heel openhartig, ontroerend kunstwerk over zijn leven in de tegenwoordige tijd, afgewisseld met aangrijpende situaties uit zijn veelbewogen verleden. Bart heeft, zwak uitgedrukt, geen fijne jeugd gehad. Van beide ouders krijgt hij constant negatieve opmerkingen naar zijn hoofd geslingerd. Met name die van zijn zeer dominante vader kwetsen hem diep. Hij is niet de gedroomde zoon. Na het zoveelste incident breekt hij met zijn ouders. Hij is dan net met Jolanda getrouwd. Naast zijn schrijfwerkzaamheden en zijn optredens heeft Bart, in vroegere tijden, voor een deel de rol van huisvader voor zijn vier zonen ingenomen. Hij is dol op zijn vrouw die huisarts is en ook zeer gelukkig met zijn kinderen. Zo zie ik bij Bart dat een opvoeding die niet geslaagd is in meerdere of mindere mate niet alles bepaalt. Hij is er absoluut in geslaagd, mede dankzij zijn karakter en omgeving, om een positieve draai aan zijn leven te geven.
Ben ik niet interessant genoeg?
Klant Sharon vertelt: ‘ Ik kwam op straat een goede bekende tegen. Hij deed net alsof hij mij niet zag, terwijl hij bijna tegen me opliep. Hij vindt me zeker niet interessant genoeg om even te groeten en een praatje te maken. Ik werd er zo verdrietig van. Dat duurde de hele avond met als gevolg dat ik te veel wijn naar binnen klokte en met hoofdpijn wakker werd. Met Sharon zocht ik naar bewijzen voor de bovenstaande gedachten die ze had.
Waarom denk je wat je denkt?
Ik stelde haar een aantal vragen, zoals onder andere: Verwar ik een gedachte met een feit? Trek ik te snel conclusies? Ga ik ervanuit dat mijn kijk op situaties de enige mogelijkheid is? Helpen die negatieve gedachten mij? Wat zijn de voor-en nadelen van deze manier van denken? Stel ik mezelf vragen waarop geen antwoord te vinden is? Denk ik in termen van alles of niets? Vat ik dingen persoonlijk op die weinig of niets met mij te maken hebben? Met name de laatste vraag was een schot in de roos. Sharon schuifelt wat heen en weer op haar stoel en zegt met verdriet in haar stem ‘Ik ben opgevoed door een hele autoritaire, narcistische vader. Ik kreeg dagelijks te horen dat ik weinig voorstelde. Er was altijd spanning in huis. Ik ben daardoor erg onzeker geworden. Op mijn achttiende vluchtte ik het huis uit, maar ik hoor in mijn hoofd nog heel vaak zijn stem.’ Door samen te onderzoeken waarom ze negatief reageerde op de geschetste situatie kwam ze na enige tijd, nog een beetje aarzelend, met een alternatief. ‘Ik kwam dus een bekende van vroeger tegen. Ik vond het jammer dat hij me niet zag. Blijkbaar was hij in gedachten of herkende hij me niet zo snel. Kan gebeuren. Ik ga straks naar huis om te koken en heb zin in een avondje netflix kijken.’ Ik vraag haar, als huiswerk, om diverse ingewikkelde situaties op deze manier te onderzoeken. Het start altijd met een gebeurtenis. Onmiddellijk volgen er gedachten die leiden naar gevoelens. Deze beïnvloeden het gedrag en dat heeft weer gevolgen voor het verdere functioneren.
Herken je jezelf in de volgende overlevingsstrategieën?
Je staat altijd voor anderen klaar.
Je vraagt zelf geen hulp.
Je maakt het anderen naar de zin.
Je wordt niet persoonlijk in contact.
Je conformeert je aan anderen.
Je sluit je af voor kritiek.
Je verzorgt alles tot in de puntjes.
Je breekt relaties af en houdt contacten die niet goed voor je zijn te lang vol.
Wat kun je doen?
Sta open voor ander gedrag door je de komende tijd op het volgende te concentreren: Neem je verantwoordelijkheid. De ander kan jou regelmatig de hemel in prijzen, maar een positief beeld over jezelf krijg je pas als jij erin gelooft. Wees je ervan bewust wanneer je negatief over jezelf praat. Wanneer steun je jezelf en in welke situaties haal je jezelf naar beneden? Je weet het. In het eerste geval voel je je goed en in de laatstgenoemde voel je je slecht. Dus welke keuze ga je maken? Geef jezelf zo nu en dan eens een compliment. Neem het heft in eigen handen. Je maakt jezelf afhankelijk van anderen als je blijft hunkeren naar complimenten. Vermijd vergelijkend waren onderzoek. Iedereen is uniek. Het is zinloos en destructief om jezelf te meten met anderen. Accepteer jezelf zoals je bent. Dat klinkt misschien makkelijk, maar het is in de praktijk zeker uitvoerbaar. Dat betekent niet dat je alles moet laten waaien. Naast acceptatie stap je ook af en toe uit je comfortzone, zodat je zelfvertrouwen de gelegenheid krijgt om verder te groeien. Geef het de tijd. Het is een heel proces. Maak kleine stappen.