Doe normaal tegen elkaar
Het duurde ‘even’, maar recentelijk is het rapport ‘Niets gehoord, niets gezien en niets gedaan’ door Martin van Rijn gepresenteerd. Het is een veelbesproken verslag over misstanden bij de NPO.
Youp van ’t Hek neemt in de NRC het grensoverschrijdende gedrag bij de medewerkers van De Wereld Draait Door onder de loep.
Buitensporig onveilig
‘Het rapport las lekker weg. Pesten, racisme, discriminatie, in het gezicht spugen, haren trekken, puberaal seksgereutel over worteltrekken, bij de keel grijpen, over de tafel sleuren, tegen de muur drukken en natuurlijk met de baas naar bed.
Ik vind het knap dat ze het programma op voorhand De Wereld draait door hadden genoemd. Het moet een visionair geweest zijn. De politie schijnt, na alle naar buitengekomen drek, een dependance te gaan openen op het mediapark. Die komt naast de extra ‘Spoedeisende Hulp’.
Tevens raadt Youp een eigen psychiatrische opvangkliniek aan. Tot zover zijn reactie op het rapport.
Hoe kan het zo uit de hand gelopen zijn?
Het is absoluut ontoelaatbaar wat er heeft plaatsgevonden en nog steeds op grote schaal gebeurt. Het gaat niet alleen over ongewenst gedrag bij De Wereld Draait Door.
Mensen in doorgaans hogere posities worden niet of onvoldoende gecorrigeerd op hun gedrag. Macht corrumpeert en absolute macht corrumpeert volledig. Uit angst voor represailles is optreden hiertegen erg lastig. Niets of weinig durven doen zorgt voor allerlei lichamelijke en geestelijke klachten bij alle betrokkenen. Het is zeer kwalijk dat de medewerkers ook vrijwel nergens met hun klachten terecht konden. Niemand voelde zich echt verantwoordelijk om dit op te pakken.
Coen Verbraak vraagt door
Ik zag pasgeleden zijn nieuwe programma Buiten Beeld. Hij interviewt hierin tv-kopstukken over grensoverschrijdend gedrag zoals Jan Slagter, Mart Smeets, Janine Abbring, Amber Kortzorg, Hanneke Groenteman, maar ook niet-bekende gezichten achter de schermen.
Janine bijvoorbeeld: ‘Er was een hoogoplopend meningsverschil tussen mij en een eindredacteur. Ik kon mijn kant van het verhaal niet vertellen. Ik kreeg geen enkele ruimte. Op luide toon moest ik allerlei verwijten aanhoren en er werd tenslotte een deur in mijn gezicht dichtgegooid . Collega’s namen het voor mij op. Zij werden gewoon de kamer uitgeschreeuwd door deze vrouw. Vervolgens ging er een mail rond aan de hele redactie waarin stond dat ik een journalistiek onbenul was.
Schriftelijk liet ik weten wat ik van de hele situatie vond en kondigde meteen aan dat ik per direct mijn ontslag nam vanwege de onacceptabele bejegening op de werkvloer.’
Het was zichtbaar dat dit hele voorval, ook al vond het plaats in 2011, haar nog steeds wat deed.
Geen greintje empathie
Een ander voorbeeld is dat van Mart Smeets. Een nieuwe stagiaire kwam op de sportredactie en stelde zich aan hem voor. Haar verhaal is dat ze door hem voor schut gezet werd voor de hele redactie en vervolgens kreeg ze te horen: ‘Wat moeten we hiermee?’
Mart kon het zich niet herinneren. Ook had hij meteen kritiek op Coen Verbraak. Hij vond het een non onderwerp en werd steeds geïrriteerder, omdat Coen doorvroef. Zelfs zo dat hij Coen een rode kaart wilde geven als hij door zou gaan met het gesprek. Een beschamende vertoning.
Geen woord over wat dit betekende voor de nieuweling . Hij hield het bij een ontkenning. Hij kon het nooit gedaan hebben, want zo zat hij niet in elkaar. Sterker nog hij was altijd hoffelijk tegen vrouwen.
Niets gezien, niets gehoord en niets gedaan
De commissie van Rijn heeft geen onderzoek gedaan naar personen, dus heeft zich niet bezig gehouden met de vraag wie de daders zijn. De onderzoekers wilden achterhalen waardoor het grensoverschrijdend gedrag zo hardnekkig kon zijn. Van Rijn wijst als een van de oorzaken de hevige concurrentie aan die op alle terreinen speelt, tussen omroepen, commercie en publiek en medewerkers onderling. Volgens Van Rijn is er door de wirwar van structuren ook vaak onduidelijk wie verantwoordelijk is voor het personeel. ‘Een onveilige werkomgeving ontstaat niet alleen door ongewenst gedrag van collega’s maar ook door een omgeving die toekijkt, een leidinggevende die het toelaat, een werkgever die niet ingrijpt en het toezicht dat faalt.’
De ernst en omvang is groot
Natuurlijk komt grensoverschrijdend gedrag niet alleen in de mediawereld voor. Het is vrijwel overal te vinden. Dagelijks is het te horen en te lezen op een scherm of op papier.
Neem de politiek bijvoorbeeld.
De vileine tweetjes die momenteel naar elkaar gestuurd worden door leiders van partijen die nu proberen om een kabinet te formeren.
In de Tweede Kamer worden er ook heel wat sneren aan elkaar uitgedeeld.
Woorden betekenen iets. Ze kunnen zeer doen, verhoudingen verstoren, werkvreugde ontnemen.
Politici die willen ontregelen moeten meer gecorrigeerd worden. Gebeurt dit niet of onvoldoende, dan wordt dit gedrag verder genormaliseerd.
In Op 1 kwam laatst naar voren dat een derde van de mensen die in de Tweede Kamer werkt zegt last te hebben van grensoverschrijdend gedrag. Vera Bergkamp, ex-voorzitter van deze ‘club’, had een belangrijk statement kunnen maken door te zeggen dat zij zich dit aantrekt. Dat deed ze niet. Ze had zich duidelijker kunnen uitspreken, ook over haar eigen verantwoordelijkheid. Het is één van de taken van het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer, waar Bergkamp deel van uitmaakt, om te zorgen voor de veiligheid van het Kamerpersoneel.
De noodzaak van een cultuuromslag
Als laatste aanbeveling in het rapport van de commissie-Van Rijn is de belangrijkste vetgedrukt: ‘Doe normaal tegen elkaar.’ Dat lijkt me nu juist het probleem. Het is een m.i. goedbedoelde opmerking, alleen heb je er niet zo veel aan. Wat is normaal? Het lijkt mij belangrijk om zo concreet mogelijk te zijn.
Er ligt dan ook nog heel wat te wachten. Ik heb niet de illusie dat grensoverschrijdend gedrag na dit onderzoek snel zal verdwijnen. Het draait om een algehele cultuuromslag en dat heeft tijd en energie nodig. We staan aan het begin!
Meer lezen?
Lees dan mijn blog https://margarethbeerepoot.nl/vijf-tips-om-met-boosheid-om-te-gaan/ en/of https://margarethbeerepoot.nl/hoe-word-je-assertiever/