Ik ben vrij
Zo luidt de titel van het nieuwe boek van Lale Gul. Ik ben vrij is de opvolger van Ik wil leven. Na het verschijnen van deze autobiografische roman, haar debuut, is ze razendsnel bekend geworden. Het boek maakte veel los in de literaire wereld.
Naast kritiek was er ook veel waardering.
Özcan Akyol schreef onder andere: ‘Een moedig boek dat lof verdient.’
Fidan Ekiz: ‘Met haar boek geeft Lale Gül meisjes die er alleen voor staan eindelijk een stem.’
Wekenlang domineerde Lale de bestsellerlijsten, toch twijfelde ze sterk of er wel een tweede boek moest komen. Haar succes had namelijk ook een schaduwzijde. Ze werd ernstig bedreigd vanwege haar onthullingen over de streng religieuze islamitische cultuur en het leven in haar gezin van herkomst. Lale’s familie was woedend en verbrak het contact met haar. Ze moest onderduiken en kreeg beveiliging.
Moed boven angst
Uiteindelijk koos ze toch voor het schrijverschap. Ze had een aanzet gemaakt om zich los te maken van haar ouders en te kiezen voor een eigen leven. Het gebrek aan vrijheid en individualiteit vond ze verstikkend. De avondklok die in coronatijd werd ingevoerd was er voor haar altijd. Verder mocht ze zich niet kleden zoals ze wilde, niet eten wat ze lekker vond, geen alcohol gebruiken, geen vrije partnerkeuze, een verbod op vriendjes voor het huwelijk, verplicht naar de Koranschool enzovoort. Kortom: veel geboden en verboden.
Het voelde voor haar als een capitulatie als ze niet door zou gaan met schrijven.
Wel de eerste stappen zetten en zich dan terugtrekken.
Een heel nieuw leven
‘In Ik ben vrij blikt Lale terug op de eerste jaren van haar nieuwe leven. Ze beschrijft deze op goudeerlijke wijze. Ze neemt ons mee in haar bestaan van succesvol schrijver en tegelijk afvallige. Ze bezoekt lezingen, vrienden, schoonouders, schrijvers en haar psycholoog, maar niet langer haar familie. Voor haar vrijheid heeft ze een hoge prijs betaald.’
Haar plotselinge vrijheid was absoluut geen warme deken. Lale werd erg op zichzelf teruggeworpen. Veel mensen hadden zich van haar afgekeerd. Het was en is een moeilijk pad. Vroeger had ze altijd haar oma nog als toevluchtsoord. Ze woonde op een gegeven moment bij haar. Dat mocht omdat oma’s huis naast die van haar ouders lag. Ze was weliswaar oud, ziekelijk en depressief , maar ze had een hele goede klik met Lale. Jammer genoeg stierf oma terwijl Lale in een hele moeilijke periode zat.
Samen kom je verder
Ik ben vrij begint met een bezoek van Lale aan de psycholoog. Ze heeft hulp gezocht omdat ze zich heel somber voelde. Nu ze eindelijk ‘vrij’ is komt ze tot niets. Haar vriend heeft lang geprobeerd om haar te helpen, maar hij vond het steeds lastiger worden. Hij is degene die wilde dat ze professionele hulp moest zoeken.
Het is duidelijk dat Lale het ingewikkeld vind om met een psycholoog te praten, maar ze beseft wel dat er iets moet gebeuren. Ze verwaarloost zichzelf. Eet, drinkt en rookt te veel en laat de boel de boel. Zit, hangt de hele dag, verdrinkt in passiviteit.
Tijdens de intake met de betreffende hulpverlener dacht ze het volgende: ‘Ik vind het bijna zielig voor hem dat ik hier nu mijn ellendige verhaal uit de doeken moet doen. Deze man moet gewoon met pensioen en in de tuin zitten met een kop gemberthee, niet de godganse dag ellendige verhalen aanhoren. Ik gun het hem zo. Ik wil bijna weer vertrekken en die man een uur pauze gunnen. Maar goed, het is maar dat ik inmiddels wéét dat altijd mooi weer spelen niet goed voor je is.’
Begrijpelijk dat Lale het liefst een vluchtpoging wilde ondernemen. Zo makkelijk is het niet om hulp te vragen, ook al is die hard nodig. Ze wist zich gelukkig te resetten.
Lale heeft wel geprobeerd om de breuk te herstellen, maar dat was een onmogelijke opgave. Vooral haar moeder voelde alleen voor een verzoening als Lale weer de rol van een traditionele, religieuze moslimadochter op zich zou nemen.
Ze kan en wil de weg terug niet maken. Dat betekent namelijk dat ze haar vrijheid op moet geven en niet kan zijn wie ze werkelijk is.
Leerzaam, emotioneel en krachtig
Ik heb het boek met veel interesse gelezen. Mooi om meegenomen te worden in haar leefwereld. In gesprek met haar psycholoog of in discussie met haar vrienden. Ze spaart zichzelf totaal niet. Ze kan goed naar zichzelf kijken en vooral ook luisteren naar de argumenten van anderen. Haar vriend zegt bijvoorbeeld: ‘Jij bent als water dat uit een dam breekt. Je komt net uit die doctrinaire kringen en je bent fel. Je bent boos, boos op het leven. Dat is een logisch gevolg van tegen dingen aan lopen, dag in, dag uit bedreigd worden en geen eerlijke kritische analyses mogen leveren van je familie en omgeving. Maar wat absoluut bijzonder is aan jou, is dat je overal over nadenkt. Je voelt je nooit groter dan de argumenten van een ander en dat is heel zeldzaam.’ Die zinnen kan ik onderstrepen.
Door haar manier van schrijven kan ik me heel goed inleven.
Haar gevoel voor humor heeft daar zeker aan bijgedragen. Het getuigt van moed om zo’n boek te schrijven. Al met al heeft ze de weg vrij gemaakt voor vele Turkse vrouwen.
Ondanks mijn begrip voor haar boosheid vond ik haar pen soms te fel en te bot.
De afstand in tijd is er nog niet, het hele gebeuren is nog te vers om het een en ander enigszins te kunnen relativeren.
Ik gun haar van harte dat ze in de toekomst zoveel mogelijk kan genieten van haar zwaarbevochten vrijheid.
Meer lezen?
Lees dan ook eens mijn blogs
https://margarethbeerepoot.nl/moet-jij-iets-of-kies-je-voor-iets/
https://margarethbeerepoot.nl/wat-wil-jij-met-je-leven/